Πείραμα Ερατοσθένη.
Μέτρηση της ακτίνας της Γης
Τη Δευτέρα 21 Μαρτίου 2016 την ώρα ακριβώς που ο Ήλιος μεσουρανούσε (12.24) το σχολείο μας πήρε μέρος στο πείραμα του Ερατοσθένη για τη μέτρηση της ακτίνας της Γης. Στο πείραμα αυτό το οποίο οργανώθηκε από τα Εργαστηριακά Κέντρα Φυσικών Επιστημών (ΕΚΦΕ) Σερρών, Κατερίνης, Σπάρτης, 1ο Ηρακλείου και Μυτιλήνης, με την υποστήριξη της Πανελλήνιας Ένωσης Υπεύθυνων ΕΚΦΕ (ΠΑΝΕΚΦΕ), συμμετείχαν πολλά σχολεία από όλη την Ελλάδα.
Οι μαθητές μας αφού μελέτησαν το φύλλο εργασίας που του δόθηκε, σχημάτισαν δύο ομάδες. Η πρώτη ομάδα μέτρησε το ύψος μιας ράβδου στερεωμένη σε ορθοστάτη καθώς και τη σκιά της επάνω στο έδαφος. Η δεύτερη ομάδα μέτρησε το μήκος του δοκαριού του τέρματος που βρίσκεται στην αυλή του σχολείου μας και την αντίστοιχη σκιά του. Στη συνέχεια, όλοι μαζί μεταφερθήκαμε στο εργαστήριο φυσικής και με τη βοήθεια των κατάλληλων εφαρμογών διαδικτύου μετρήσαμε την απόσταση του τόπου μας από τον Ισημερινό. Επίσης με τη βοήθεια των κατάλληλων μαθηματικών τύπων, υπολογίσαμε το γεωγραφικό πλάτος και στη συνέχεια την ακτίνα της Γης. Η τιμή που πήραμε ήταν πολύ κοντά στην αναμενόμενη.
Το πείραμα ενθουσίασε τους μαθητές που συμμετείχαν ενεργά καθ’ όλη τη διάρκεια του πειράματος.
Την εκτέλεση του πειράματος επιμελήθηκαν οι καθηγητές κ. Αστροπεκάκης, κ.Ιωαννίδης και κ.Μπαλτζή.
Λίγα λόγια για την ιστορία του πειράματος
Ο Ερατοσθένης (3ος π.Χ. αιώνας) ήταν Διευθυντής της μεγάλης Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, όπου σε έναν πάπυρο διάβασε ότι το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου (θερινό ηλιοστάσιο), στη Συήνη (Ασσουάν), οι κατακόρυφοι στύλοι δεν έριχναν καθόλου σκιά και ο Ήλιος καθρεφτιζόταν ακριβώς στον πυθμένα ενός πηγαδιού. Παρατήρησε όμως ότι στην Αλεξάνδρεια, κατά την ίδια μέρα, οι κατακόρυφοι στύλοι έριχναν σκιά. Σκέφτηκε πως αν η Γη ήταν επίπεδη, οι κατακόρυφοι στύλοι στις δυο πόλεις θα ήταν παράλληλοι και θα έπρεπε και οι δυο να ρίχνουν σκιά. Αφού, λοιπόν, αυτό δεν είναι αλήθεια, τι μπορεί να συμβαίνει; Την απάντηση έδωσε ο Ερατοσθένης υποστηρίζοντας ότι η επιφάνεια της Γης δεν είναι επίπεδη όπως νόμιζαν τότε αλλά σφαιρική. Ο υπολογισμός της ακτίνας της Γης μπορεί να γίνει, αν είναι γνωστή η απόσταση Συήνης-Αλεξάνδρειας -την οποία σύμφωνα με μαρτυρίες, ο Ερατοσθένης για να τη μετρήσει προσέλαβε βηματιστές- και η διαφορά των γεωγραφικών πλατών των δύο πόλεων, η οποία -από το μήκος της σκιάς ενός οβελίσκου- υπολογίστηκε ίση με περίπου 7 μοίρες.
Η περιφέρεια της Γης υπολογίστηκε ίση με 40.000 Km, μια απάντηση που ο Ερατοσθένης έδωσε χρησιμοποιώντας ως μόνα εργαλεία ράβδους, μάτια, πόδια, μυαλό με απλότητα σκέψης και επινοητικότητα. Το λάθος στον υπολογισμό ήταν μόνο 2%, ένα πραγματικά αξιοσημείωτο επίτευγμα για περίπου πριν από 2,5 χιλιετίες. Επομένως, ο Ερατοσθένης ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μέτρησε τις διαστάσεις του πλανήτη Γη, γι' αυτό και θεωρείται δημιουργός της μαθηματικής γεωγραφίας.
